Główne cele i tematyka badawcza Krajowego Ośrodka Wiodącego – Konsorcjum Naukowego “Zdrowe Zwierzę – Bezpieczna Żywność”

W ostatnim dwudziestoleciu rola nauk weterynaryjnych i pokrewnych w ochronie zdrowia publicznego uległa znaczącemu przeobrażeniu. Związane jest to głównie ze wzrostem intensywności produkcji zwierzęcej i wymiany międzynarodowej oraz rosnącymi wymaganiami społeczeństwa w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa żywności i zdrowia człowieka oraz ochrony środowiska naturalnego. Wspomniane zmiany są wielokierunkowe, a dotyczą głównie przeniesienia uwagi z pojedynczego zwierzęcia na całe stado, kompleksowej oceny czynników oddziałujących na zwierzęta produkcyjne, takich jak środowisko, woda i żywienie, oraz dostrzeżenia kluczowej roli prewencji weterynaryjnej w intensywnym chowie zwierząt. Modyfikacji uległo także postrzeganie przyczyn powstawania chorób zwierząt gospodarskich, które obecnie wiąże w logiczną sieć zależności oddziaływanie czynników genetycznych, środowiskowych, patogenów oraz błędów ludzkich. W takim stanie rzeczy rośnie znaczenie silnych ośrodków eksperckich dysponujących nowoczesną bazą doświadczalną, skupiających specjalistów prowadzących działalność badawczą i dydaktyczną oraz na bieżąco konsultujących problemy napotykane w codziennej praktyce weterynaryjnej. Na działalność dydaktyczną składa się nie tylko kształcenie przyszłych lekarzy weterynarii oraz osób studiujących na kierunkach pokrewnych (zootechnika, biotechnologia, biologia, nauki o żywieniu i żywności), ale także prowadzenie studiów doktoranckich, w których rozwijane są umiejętności badawcze, czy studiów podyplomowych, które mają pogłębiać wiedzę zawodową lekarzy weterynarii w określonej specjalności. Równie istotne jest zapewnienie wymiany informacji i nowych idei poprzez organizacje konferencji i szkoleń, wydawanie czasopism naukowych i popularno-naukowych oraz prowadzenie stron internetowych. Działalność wdrożeniowa w medycynie weterynaryjnej, podobnie jak w medycynie człowieka, polega głównie na tworzeniu nowych lub modyfikacji obecnych strategii postępowania diagnostycznego, profilaktycznego i leczniczego, a nastepnie wprowadzaniu ich do praktyki. W tak rozumianej działalności wdrożeniowej kluczową rolę pełnią jednostki naukowo-badawcze wyposażone w nowoczesne narzędzia diagnostyczne i silnie powiązane z lekarzami weterynarii pracującymi w terenie. Tam powstaje nowa wiedza, która sukcesywnie podlega weryfikacji i ewentualnemu wdrożeniu.

Powołane do życia Konsorcjum Naukowe, składające się z

Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie (WMW SGGW) (Lider),

Wydziału Medycyny Weterynaryjnej UWM w Olsztynie (WMW UWM) (Partner 1),

Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu (IGHZ PAN) (Partner 2),

Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie (IRZBŻ PAN) (Partner 3),

Państwowego Instytutu Weterynarii – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach (PIW-PIB) (Partner 4)

skupia najwyższej klasy warsztat badawczy i diagnostyczny oraz kadrę dydaktyczno-naukową. Współpraca pomiędzy jednostkami ma długą i bogatą historię, na którą składają się wspólnie prowadzone badania naukowe (wspólne projekty, konferencje i wydawnictwa naukowe i popularno-naukowe) oraz aktywność dydaktyczna (wykłady i seminaria, studia podyplomowe, konferencje, itp.).

Główne obszary działalności Konsorcjum Naukowego KNOW “Zdrowe Zwierzę – Bezpieczna Żywność” zostały przedstawione na Ryc. 1.

Działania projakościowe KNOW realizowane są w dwóch głównych obszarach:

1. Rozwój Młodej Kadry Naukowej
2. Rozwój Potencjału Badawczego

W odniesieniu do rozwoju młodej kadry naukowej środki finansowe kierowane są na utworzenie i funkcjonowanie Zintegrowanej Szkoły Doktoranckiej skupiającej 45 doktorantów ze wszystkich ośrodków partnerskich wchodzących w skład Konsorcjum Naukowego “Zdrowe Zwierzę – Bezpieczna Żywność”. W ramach tego działania finansowane są stypendia doktoranckie, projekty badawcze promotorskie oraz krótkoterminowe zagraniczne wyjazdy szkoleniowe. Ponadto, doktoranci odbywają staże metodyczne w laboratoriach wszystkich partnerów Konsorcjum.

Drugim projakościowym działaniem w ramach obszaru: rozwój młodej kadry naukowej jest wspieranie młodych naukowców poprzez:

• projekty badawcze ESR (Early Stage Researcher) przyznawane dla naukowców, którzy uzyskali stopień doktora nie wcześniej niż 7 lat przed złożeniem wniosku.
• 6-miesięczne stypendia POST-DOC przeznaczone na sfinansowanie pobytu i przejazdu do wiodących zagranicznych ośrodków naukowych.
• finansowanie krótkotrwałych wyjazdów krajowych i zagranicznych, ważnych dla podnoszenia jakości badań i kształcenia.

W ramach drugiego obszaru projakościowego: rozwój potencjału badawczego, Konsorcjum przekazuje środki na dofinansowanie wiodących laboratoriów badawczych, w tym wprowadzenie najnowocześniejszych metod badawczych, szkolenie pracowników w tym zakresie oraz inne innowacje służące poprawie jakości prowadzonych badań. Ponadto, Konsorcjum finansuje krótkoterminowe wyjazdy krajowe i zagraniczne, w tym czynny udział w konferencjach międzynarodowych, warsztatach naukowych oraz kursach i szkoleniach pogłębiających wiedzę pracowników.

Główne cele badawcze Konsorcjum są bezpośrednio oparte na priorytetach Krajowego Programu Badań i dotyczą (1) ochrony bioróżnorodności w zrównoważonej produkcji rolniczej oraz (2) zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i bezpieczeństwa żywności (Ryc. 2).